TODO SOBRE O COVID-19

COVID-19 DENDE A PERSPECTIVA DE YUVAL NOAH HARARI

Ao longo de toda a historia da humanidade a existencia dos virus ten estado presente. Os virus son parásitos intracelulares obrigados, que teñen forma acelular por carecer de metabolismo propio e que soamente se poden multiplicar no interior doutros organismos. Xustamente por este motivo son “obrigados”, pois cobran vida ao infectar unha célula. Desta forma, cando son denominados virións; é dicir, cando os virus se atopan fóra de células, son totalmente inertes.

Por mor da súa capacidade de infección, os virus son unha arma de dobre fío, pois poden tanto matarnos como curarnos. De feito, o seu nome provén de veleno en latín, xa que actúan coma unha substancia tóxica.

En canto ao seu poder sobre nós, en que momento comezou esta especie de yin e yang? Os investigadores apuntan que ao comerzarmos a crear comunidades, a formar unha sociedade. Dende este punto da historia, as pandemias son un ciclo continuo que se reitera cada certo intervalo de tempo; feito que se pode corroborar coas seguintes e ben coñecidas enfermidades que afectaron a unha basta porcentaxe da poboación: a Peste de Xustiniano, a Peste Negra, a Viruela, a Gripe española, a Gripe asiática, a Gripe de Hong Kong, o Virus de Inmunodeficiencia Adquirida (VIH), e nos nosos días o COVID-19.

O COVID-19 é unha enfermidade de tipo infecciosa causada polo virus SARS-CoV-2. Tanto este virus como a enfermidade que provoca eran descoñecidos ata o brote en Wuhan (China) en decembro de 2019. A Organización Mundial da Saúde (OMS) declarou unha pandemia o 11 de marzo de 2020.

Con motivo da pandemia, numerosos países declararon o Estado de Alarma –como por exemplo España- para así intentar desfavorecer a propagación do virus. O certo é que esta é a pandemia da que máis información se ten no momento de afrontala, proba disto é que soamente se tardou dúas semanas en identificar o virus e elaborar probas de detección.

Agora ben, que impacto ten esta actual pandemia do COVID-19? As repostas que aventura Yuval Noah Harari son das mellor consideradas e, por conseguinte, nas seguintes liñas seguiremos o seu modelo. Harari é un historiador, filósofo e profesor israelí; ademais dun dos escritores máis destacados do Século XXI.

Toda pandemia supón un punto de inflexión na historia a nivel global. De tal forma que este punto pódenos conducir a un intervalo de cremento, ata que chegue o seguinte punto de inflexión; ou, pola contra, a un de decremento. O período resultante afectaría a tódolos aspectos: saúde, economía, política e cultura.

Con todo, que factores son os que inclinan a balanza cara os diferentes lados? Tal e como advirte Harari, os principais conflitos que decidirán as pisadas que deixará unha crise de tal magnitude son o enfrontamento entre a vixilancia totalitaria e o empoderamento da cidadanía, e o que hai entre o illamento nacionalista e a solidaridade global. Así, Harari considera que hai dous retos vitais para inclinar a humanidade cara o ben.

O primeiro reto é que non se mine a liberdade humana. Isto é, certos países como España están levando a cabo medidas de vixilancia epidemiolóxica, grazas principalmente á tecnoloxía de control biométrico. Pois ben, do que se trata é de que estas medidas aparentemente temporais decretadas para a ocasión non rematen nun hipercontrol da poboación, xa que poderiamos ser moi facilmente vítimas dunha manipulación non soamente a nivel ideolóxico, senón tamén sentimental. O problema reside na seguinte explicación de Yuval Noah Harari: “A batalla da privacidade pode perderse, porque cando hai que elixir entre privacidade e saúde, habitualmente se elixe a saúde”. En consecuencia, propón dúas posibles solucións. A primeira, a cambio de eliminar o control das autoridades sobre todos nós, consiste en fortalecer á cidadanía mediante a información, a confianza na ciencia e o fomento da responsabilidade individual. A segunda, en caso de que o control sexa excesivo, baséase en que “se un goberno está tan ansioso por ter máis vixilancia, a vixilancia debe ir en ambos sentidos”; de tal forma que se puidese controlar accións tales como a onde se destinan os nosos impostos ou que se soubese claramente o que fan coa información recolectada.

O segundo reto é formar unha rede de cooperación mundial, para así afrontar a crise dunha forma coordinada e cooperativa; posto que “ou se supera mundialmente ou non se supera”. Concretamente, esta crise afectará a longo prazo aos países máis débiles, pois “se pensamos nos países pobres ou en vías de desenvolvemento (…), moitos poderían colapsar totalmente económica y politicamente”. Polo tanto, o noso deber para con eles e crear un “plan global” no que se planifique de forma conxunta a diminución da propogación do virus e no que se distribúan os productos necesarios a nivel global segundo as necesidades de cada país.

Así pois, en caso de escoller o empoderamento e a colaboración, a sociedade saería desta pandemia máis comprometida e responsable evitando un futuro tenso e impredicible. Asimesmo, as relacións internacionais perdurarían en vez de envelenarse e poderíamos aprender a “enfrentar de maneira máis efectiva outros problemas globais, como o cambio climático”.

Para rematar, que podemos facer para mellorar a resposta a outra posible pandemia? Aumentar a nosa confianza na ciencia para así actuar en base a ela. Asimesmo, é vital ensaiar a nivel dixital o impacto dunha pandemia e a nivel físico a capacidade dos hospitais, tanto de persoal coma de equipamento, para recibir unha oleada masiva de casos. Outro aspecto a mellorar é o de superpoñer as evidentes necesidades   científicas a intereses económicos ou políticos, debido a que por estes as altas esferas defenden en moitas ocasións ata os nosos peores inimigos. Desta forma, seremos capaces de superar diferentes tipos de crise, e neste caso, fundamentalmente unha crise sanitaria.

“A mellor defensa contra os patóxenos é a información”

Yuval Noah Harari